کانون وبلاگ نویسان جوان زنجان | يكشنبه, ۱۵ تیر ۱۳۹۳، ۰۹:۰۵ ق.ظ
سال 76 بودو تازه وارد حوزه علمیه زنجان شده بودم نام آیت الله صائنی را کمتر شنیده بودم، فعالیت های ایشان در مسجد رسول الله زنجان بود که عمدتا برپایی نماز جماعت و جلسات معارف اسلامی بود معمولا تعدادی از معلمان و دانشجویان به همراه برخی از بازاریها مشتری های ایشان بودند آن چه ما از ایشان شنیده بودیم این بود که مثلا در منبر برای شهدا و سلامتی رهبری صلوات نمی فرستد یا روزهای جمعه نماز جمعه و ظهر را به جماعت در مسجد برپا میکند و همین نکته های می توانست ذهنیتی را از ایشان در ذهن تازه طلبه ها ایجاد کند، البته چند استاد حوزه نیز بودند که بر علیه ایشان نکته هایی را می گفتند و به اصطلاح طلبه ها را آگاه می کردند.
ورودی های هم دوره ما در سال 76 نوجوانان و جوانان باشور و آرمان خواهی بودند از این رو به هر طرف سرک می کشیدند تا شاید آرمانهای خود را بیابند. گروهی از همکلاسی ها آیت الله صائنی را شخصیتی یافته بودند که می توانند بخشی از خواسته های فکر و اخلاقی خود را از طریق ایشان دنبال کنند. با ایشان گرم گرفته بودند آیت الله تنها و غریب هم چند بچه طلبه حقیقت جو را دیده بود و از آنها استقبال کرده بود، این طلبه ها آیت الله را متقاعد کرده بودند تا برایشان منطق مظفر تدریس کند، ایشان که در دوره ای منظومه و کتابهای فلسفی و عرفانی بسیار سطح بالا را تدریس کرده بود پذیرفته بود منطق مظفر را برای چند طلبه تدریس کند. اما این شروع کار بود چرا که جبهه ای از اساتید بر علیه این کار طلاب تشکیل شد و در برخی از کلاسها علیه آیت الله صائینی حرف هایی زده می شد در بین طلاب نیز دو دستگی ایجاد شد، برخی از طلبه ها سعی می کردند تا طرفداران ولایت و رهبری را در یک خط قرار دهند و شاگردان آیت الله صائینی را در مقابل انقلاب و رهبری قرار دهند، این جو مدتها ادامه داشت و در حجره ها و کلاس ها رخنه کرده بود.
طلبه ها سراغ اساتید و علما می رفتند تا نظر آنان را درباره آیت الله صائینی جویا شوند خاطرم است از یک استاد ولایتی پرسیده بودند نظر شما چیست؟ ایشان گفته بود آیت الله صائینی فرد باسوادی است اما حاضر شدن سرکلاس او از نظر اخلاقی تاثیرگذار است بهتر است در کلاس او حاضر نشوید.
برخی از اساتید برای آنکه شاگردان آیت الله صائینی را تحت فشار قرار دهند همه روزه در کلاسها از آن طلبه ها درس را می پرسیدند تا بر آنها فشار آورند البته برخی از طلاب تحت این فشارها دیگر به درس ایت الله نرفتند اما چند نفر بودند که این کار را ادامه دادند، البته منم خودم در جناح ولایتی ها بودیم یادم است من هفده ساله در یکی از کلاس های آیت الله صائینی حاضر شدم و بعد از کلاس رفتم کنار ایشان و از ایشان نظرشان را درباره ولایت مطلقه فقیه جویا شدم ایشان لبخندی زد و گفت که بهتر است این سوالات را از امام جمعه شهرتان بپرسید که این مسائل بهتر می دانند، و ادامه داد که به ولایت در امور حسبه اعتقاد دارم و همین هم شده بود یکی از سندهای ما که فلانی به ولایت فقیه اعتقاد ندارد. بهر ترتیب آیت الله صائینی بعد از مدت کوتاهی در پانزده تیر ماه 1377 در تنهایی و غربت علمی درگذشت.
آیت الله محمد اسماعیل صائنی فروردین ۱۳۱۱ در زنجان چشم به جهان گشود، پدر او شیخ اسحق صائنی از علمای زنجان بود. اجداد پدری او نیز عموماً از سلسله روحانیون بودند و جد مادری او آخوند شیخ محمد کهریزی از علمای معروف آن زمان به شمار می‌رفت.
تحصیلات در زنجان
آیت‌الله صائنی تحصیلات اولیه خود را در شهر زنجان با حضور در مدارس جدید آن زمان آغاز نمود و پس از اتمام دوره ابتدایی وارد دبیرستان گردید و در این زمان به طور همزمان تحصیلات خود را در مدرسه و حوزه ادامه داد. او موفق شد در اندک زمانی با استفاده از پدر خود و سایر اساتید حوزوی زنجان، علومی مانند ادبیات عرب، منطق، فقه، اصول و غیره را فرا گیرد. او فلسفه و فقه عالی را نیز در همانجا فرا گرفت.
شروع تحصیلات درقم
آیت‌الله صائنی در سال ۱۳۲۹ به دستور پدرش جهت ادامه تحصیل وارد حوزه علمیه قم شد. مقدمات بیتوته صائنی جوان در مدرسه حجتیه فراهم شد اما جوان بودن او و عدم احراز شرایط اقامت در مدرسه موجب شد تا این اقامت با یک سال تاخیر یعنی از نیمه دوم سال ۱۳۳۰ آغاز گردد. او آن یک سال را در منزل استیجاری واقع در خیابان تهران به سر برد. او پس از ورود به مدرسه حجتیه و اقامت در حجره ۱۱۶ این مدرسه نزدیک به پانزده سال از عمر خود را وقف تحصیل و تدریس و مطالعه در حوزه علمیه نمود.
ادامه تحصیلات در قم
آیت‌الله صائنی سطوح عالی تحصیلات خود را از اساتید معروف حوزه علمیه فرا گرفت. او ابتدا رسائل و مکاسب شیخ انصاری و کفایه الاصول آخوند را نزد آیت‌الله مجاهدی، درس خارج و فقه و اصول را نزد آیت‌الله سلطانی و شیخ عبدالجواد اصفهانی، جلد دوم کفایه درس خارج را نزد آیت‌الله خمینی وعمده درس خارج را از آیت‌الله محقق داماد که از مدرسین معروف حوزه علمیه بود فراگرفت. علاوه بر آن، مدتی در درس خارج آیت‌الله بروجردی نیز شرکت کرد وهیأت و ریاضیات را نزد شیخ محمد علی اردبیلی و سفر نفس اسفار را از سید ابوالحسن رفیعی قزوینی فرا گرفت. او در یک دوره درس خارج عروه که علامه طباطبایی به طور خصوصی با تعداد محدودی از فراگیران در منزل درس میداد شرکت نمود و درایه، هیئت، نجوم، عمده علوم عقلی، منظومه الهیات شفاء، یک دوره کامل اسفار، و درعرفان نظری، فصوص الحکم محی الدین عربی و مصباح الانس ابن فناری را در نزد علامه طباطبایی خواند. او درعرفان عملی شاگرد علامه طباطبایی و برادر او سید حسن الهی بود. همچنین جلساتی در منزل علامه طباطبایی تشکیل میشد که درباره مسائل فلسفی و اعتقادی بود و اداره آنها از نظر تعیین وقت بر عهده آیت‌الله صائنی بود که نتیجه آن جلسات کتابهای روش رئالیسم و کتاب بدایه الحکمه و نهایه الحکمه، اثر علامه طباطبایی گردید. او در قم به کار تدریس نیز مشغول شد و اولین جلسه جامعه مدرسین قم در حجره او تشکیل شد. آیت‌الله صائنی در علوم غریبه نیز مطالعاتی داشته و از صاحبان فن آنها در زنجان و قم بهره برده است.[۱]
بازگشت به زنجان
آیت‌الله صائنی در سال ۱۳۴۴ به درخواست مردم زنجان و فتوای آیت‌الله میلانی مبنی بر ماندن در زنجان بر خلاف میل خود و آیت‌الله خمینی و علامه طباطبایی وآیت‌الله محقق داماد در زنجان اقامت گزید. او در طول این مدت چند دوره کامل تفسیر، فقه، اصول، یک دورهٔ نهج البلاغه و یک دوره توحید صدوق را تدریس نمود. آیت‌الله صائنی در ۱۵ تیر ۱۳۷۷ در شهر زنجان درگذشت.[۲]
1. «زندگی نامه آیت‌الله صائنی»، فصلنامه فرهنگ زنجان، بهار و تابستان ۱۳۸۳، ص ۱۱.
2. «پله پله تا ملاقات خدا»، روزنامه مردم نو، ۱۴ تیر ۱۳۸۵، ص ۴.
