زنگان-کانون وبلاگ نویسان جوان زنجان

وبلاگ جامانده ام تنها نوشت

ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻨﺴﺠﻤﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﺪﻩﻫﺎ، ﺍﺭﺯﺵﻫﺎ، ﻫﻨﺠﺎﺭﻫﺎ، ‫ﻧﻤﺎﺩﻫﺎ ﻭ ﺁﺩﺍﺏ ﻭ ﺭﺳــﻮﻡ ﺍﺳــﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﺩ ﺑﻪ ﻭﺍﺳــﻄﻪ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻭ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻣﺸــﺎﺭﮐﺖ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺭﺍ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ.

ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻣﻮﺍﺟﻬﻪ ﻓﺮﺩ ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻟﺰﻭﻣاً ﻣﻨﻔﻌﻼﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ. ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﻘﻮﻟﻪﺍﻱ ﻓﺮﺍﻓﺮﺩﻱ ﻭ ﮐﻼﻥ ﺑﺎﻗﻲ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ. ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﺒﮏ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺩﺭ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺟﺪﻳﺪ ﺁﻥ ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﻣﺤﺼﻮﻟﻲ ﺍﺯ ﺍﻧﺴــﺎﻥ ﻓﺮﺩﻳﺖﻳﺎﻓﺘﻪﺍﻱ ﮐﻪﺁﻥ ﺭﺍ ﺧﻠﻖ ﻣﻲﮐﻨﺪ، ﻗﻠﻤﺪﺍﺩ ﻣﻲﺷــﻮﺩ.

ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺳــﺒﮏ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻧﻴﺰ ﺍﻣﺮﻱ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺍﺳﺖ. ﺷﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻠﻲﺗﺮﻳﻦ ﺗﻔﺎﻭﺗﻲ ﺍﺳﺖ ‫ﮐﻪ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺳــﺒﮏ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺩﺍﺭﺩ: ﺳــﺒﮏ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻣﻘﻮﻟﻪﺍﻱ‫ﺍﺳﺎﺳــﺎ سیاﻝ، ﻟﻐﺰﻧﺪﻩ ﺍﺳــت و ﺭﻳﺸﻪ ﺩﺭ ﺫﺍﺋﻘﻪ ﻭ ﺳﻠﻴﻘﻪ ﺩﺍﺭﺩ ‫ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﭘﻴﺸﮑﺴﻮﺗﺎﻥ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﻲ ﮐﺴﻲ ﮐﻪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﺟﺪﻳﺪ ﺳــﺒﮏ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻧﺰﺩﻳﮏ ﺷــﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺭﺍ ﺯﻳﻤﻞ ﺩﺍﻧﺴــﺖ.

ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺍﻳﻦ ﺯﻳﻤﻞ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺍﻭﻝ ﺑﺎﺭ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺳــﺒﮏ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ ﻓﺮﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﻣﺪﺭﻥ ﻭ ﺗﻼﺵ ﻓﺮﺩ ﻣﺪﺭﻥبرﺍﻱ ﻇﺎﻫﺮ ﺳــﺎﺧﺘﻦ «ﻳﮑﺘﺎﻳﻲ ﻫﺴــﺘﻲ ﺧﻮﺩ» ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﺮﺩ.

ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻭ ﺩﺭﺩﻫﻪﻫــﺎﻱ ﺁﻏﺎﺯﻳــﻦ ﻗﺮﻥ ﺑﻴﺴــﺘﻢ ﺍﺯ ﺍﻣﮑﺎﻧﺎﺕ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺟﺪﻳﺪ - ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩﺩﺭ ﭼﺎﺭﭼﻮﺑﻲ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﮐﻼﻥﺷــﻬﺮ- ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻣﮑﺎﻥﭘﺬﻳﺮ ﺳــﺎﺧﺘﻦ ﭼﻨﻴﻦﻭﺿﻌﻴﺘﻲ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻔﺖ.

ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺣﺘﻢ ﺩﻫﻪﻫﺎﻱ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺍﻳﻦ ﻗﺮﻥﺷــﻮﺍﻫﺪ ﻭ ﻧﺸــﺎﻧﻪﻫﺎﻱ ﻋﻴﻨﻲ ﺑﻴﺸــﺘﺮﻱ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﻧﺸــﺎﻥ ﺩﺍﺩﻥ ﺍﻣﺮﻣﻔﻬﻮﻡ ﺟﺪﻳﺪ ﺳــﺒﮏ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺭﺍ ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻧﺴــﺒﺖ ﻣﺴــﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ ﺗﺤﻮﻝﻣﻬﻢ ﺍﻧﺪﻳﺸــﻪ ﻭ ﻋﻠﻮﻡﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻏﺮﺏ ﺩﺭ ﺍﻭﺍﻳﻞ ﺩﻫﻪ 1980 ﻓﻬﻢ ﮐﺮﺩ.

مهم‌ترین وجه ﺍﻳﻦ ﺗﺤﻮﻝ ﮐﻪ ﺑﻌﻀا ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ «ﭼﺮﺧﺶ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ» ﺍﺯ ﺁﻥ ﻳﺎﺩ ﻣﻲﺷﻮﺩ، دگرگونی در انتقال مرکز ثقل جامعه جدید از تولید به مصرف و از اقتصاد به ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻮﺩ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺳــﺒﮏ ﺯﻧﺪﮔﻲ ‫ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﮏ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﻭ ﻣﺸﺘﻘﺎﺕ ﺁﻥ ﮐﻪ ﺩﺳﺖﮐﻢ ﺍﺯ ﻧﻈــﺮ ﺍﺻﺤــﺎﺏ ﭼﺮﺧﺶ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻲ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺗﺸــﺮﻳﺢ ﻭﺿﻌﻴﺖﻫﺎﻱ ﺟﺪﻳﺪ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ، ﮔﺮﺩﻳﺪ.

ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ‫ﺭﻭ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﭘﻴﺪﺍﻳﻲ «ﺳﺒﮏﻫﺎﻱ ﺯﻧﺪﮔﻲ» ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻭﺿﻌﻴﺘﻲ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺁﻥ ‫ﺑﺎ ﺗﻌﺎﺑﻴﺮﻱ ﭼﻮﻥ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﻃﻼﻋﺎﺗﻲ، ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﺴﺎ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻭ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﻣﺎ ﺑﻌﺪ ﺗﺠﺪﺩﻱ (ﭘﺴﺖ ﻣﺪﺭﻥ) ﻳﺎﺩ ﻣﻲﺷﻮﺩ, ﻗﻠﻤﺪﺍﺩ ﺷﺪ، ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺩﻭﻧﮕﺎﻩ ‫ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻳﮏ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﻣﻨﺎﺳــﺐ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﻨﺦﺷﻨﺎﺳــﻲ ﻭ ﺩﺳﺘﻪﺑﻨﺪﻱ‫ﻋﺪﻩﻱ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺳﺒﮏ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺍﻳﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﮔﺮﺩﻳﺪ. ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺤﻮﻟﻲ ﻋﺮﺻﻪ ‫ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﻣﺘﺄﺛﺮ ﺳــﺎﺧﺖ. ﺑﺮﺧﻲ ﺗﺤﻠﻴﻞﮔﺮﺍﻥ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ﺩﺭ ﻋﺮﺽ ﻃﺒﻘﻪ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، ﺍﺯ ﺑﻪ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﺭﻓﺘﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﻭ ﭘﺮﺭﻧﮓ ﺷﺪﻥ ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ چون هویت و سبک‌های زندگی در عرصه سیاسی و رقابت‌هایانتخاباتی احزاب جوامع صنعتی سخن گفته و از آن با عنوان «سیاست زندگی» یاد کرده‌اند.

ﺑﺮﺧﻲ ﺗــﻼﺵ ﮐﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ‫ﺑﻴﺮﻭﻧﯽ ﻓﺮﺩ ﺭﺍ ﺷﺎﻣﻞ‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻥ ﺳــﺒﮏ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺫﻳﻞ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻃﺒﻘﻪﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﭘﻮﻳﺎﻳﻲ ﻭ ﻏﻨﺎﻱ ‫ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻳﺎ ﺫﻫﻨﻴﺖ ﻭ ‫ﺑﻴﺸــﺘﺮﻱ ﺑﺪﺍﻥ (ﻃﺒﻘﻪ) ﺑﺨﺸــﻨﺪ. ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻋﺪﻩ ﺑﻴﺸــﺘﺮﻱ ﺳــﺒﮏ‫ﻧﮕﺮﺵ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺑر ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺭﺍ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﺩﺭ ﻋﺮﺽ ﻃﺒﻘﻪ ﻭ ﺍﻣﺮﻱ ﻭﺭﺍﻱ ﺗﻘﺴﻴﻤﺎﺕ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ‫ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ، ﻣﺤﻞ ﻧﺰﺍﻉ دیگری بوده است.

ﺍﻏﻠﺐ ﻗﻠﻤﺮﻭ ﺍﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺁﻥ ﭼﻨﺎﻥ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ، ﺍﺯ ﺍﻟﮕﻮﻱ ﻣﺼﺮﻑ، ﻧﻮﻉ ﭘﻮﺷــﺶ، ﺩﮐﻮﺭﺍﺳــﻴﻮﻥ ﺧﺎﻧﻪ ﻭ ﻣﺤﻞ ﮐﺎﺭ، ﮊﺳــﺖﻫﺎﻱ ﺭﻓﺘﺎﺭﻱ ‫ﻧﺤﻮﻩ ﺻﺤﺒﺖ، ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻱ ﺍﻭﻗﺎﺕ ﻓﺮﺍﻏﺖ ﺗﺎ ﻧﮕﺮﺵﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻭ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪﻱﻫﺎﻱ ﺷﺨﺼﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ. ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ ‫ﺑﺨﺶ ﺍﻋﻈﻢ ﮐﺎﺭﻫﺎﻱ ﺗﺠﺮﺑﻲ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺍﺯ ﺳــﺒﮏ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ‫ﻳﮏ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺷﺪﻩ، ﺍﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎ ﺩﻭ ﻣﻘﻮﻟﻪ ‫ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ: ﺍﻟﮕﻮﻱ ﻣﺼﺮﻑ ﻭ ﺍﻭﻗﺎﺕ ﻓﺮﺍﻏﺖ.

ﭼﻨﺎﻥ ﮐﻪ ﺑﻴﺮﺍﻩ ﻧﻴﺴﺖ ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺭﺍ ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎﻱ ﺍﺻﻠﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻭ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺳﺒﮏ ‫ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻗﻠﻤﺪﺍﺩ ﮐﻨﻴﻢ. ﺑﻴﺎﻥ ﺭﺍﺑﻄﻪﻱ ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮓ ﺳﺒﮏ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎ ﻣﺼﺮﻑ ﻭ ﺍﻭﻗﺎﺕ ﻓﺮﺍﻏﺖ ﺍﮔﺮ ﭼﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺍﺧﺒﺎﺭ ﺍﺯ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﺧﺎﺹ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ. ﻭﻟﻲ ﺩﺭ ﻭﺭﺍﻱ ﺁﻥ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺣﺎﻭﻱ ﺑﺼﻴﺮﺗﻲ ﻏﺮﺏﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺷــﺪ ﻭ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﻠﻘﻲ ﺿﻤﻨﻲ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺍﺯ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪﺭﻥ ﻣﺘﺄﺧﺮ ﻳﺎﺭﻱ ﮐﻨﺪ.

*در دو بحث گذشته بیشتر از دیدگاه علوم اجتماعی به دیدگاه عالمان مغرب زمین پرداخته شده است که این امر شاید بعضا باعث تخصصی شدن^@ موارد و القاب و عناوین و نظریات شده باشد.

@ تخصص حقیر هم علوم اجتماعی نمی‌باشد! ولی مطالعه آزاد هرچند اندک در این رابطه داشتم.