زنگان-کانون وبلاگ نویسان جوان زنجان

وبلاگ"نامه های حوزوی "نوشت

بحث را از کلاسهای درس طلاب شروع کنیم، معمولا علما واساتید یکی از ویژگیهای مثبت کلاس های حوزوی را این میدانند که طلبه براحتی میتواند سوالات خود را از استاد بپرسد و حتی اگر در کلاس طلاب ساکن بمانند استاد اعتراض میکند که چرا طلاب ساکت شده اند، باز هم این را اضافه کنید که مبلغین و برخی از روحانیون معمولا در جلسات خود بخشی را بعنوان پرسش و پاسخ در نظر میگیرند و برخی ها هم با اعتماد بنفس مثال زدنی میگویند پرسش ها و شبهات خود را بپرسید تا آنها را رفع کنیم، اما براستی چرا علما و طلاب با این ویترین مناسب در مواجهه با اقتضائات زمان بکندی عمل میکنند؟

1-اشکالات طلبگی در کلاس درس: یکی از دوستان میگفت از یکی از مراجع محترم تقلید پرسیدم اگر چنانچه عقل انسان با استدلال حکم به نبود خدا کند تکلیف چیست؟ مرجع محترم تقلید جواب دادند غلط میکند آن عقل که حکم به نبود خدا کند. آن چه این تناقض را میتواند حل کند این است که طلاب در کلاسهای درس در راستای فهم متن درسی میتوانند آزادانه سوال کنند، آن متن درسی مورد پذیرش قرار گرفته شده است و همه سوالات در راستای فهم این متن یا حواشی آن صورت میگیرد، یعنی آنکه شما اگر مدعیات اصلی روحانیون را بپذیری میتوانی در مورد جزئیات پرسشهای خود را مطرح کنی و آنها معمولا سعی میکنند به این پرسشها پاسخ دهند. همین نگاه به سوالات باعث میشود تا هیچگاه سوالات جدی مطرح نشود، سوالاتی که تبعا میتواند تولیداتی را در پی داشته باشد. البته لازم بذکر است که این پرسشها نیز باید در فضایی مطرح شود که اعتماد برقرار شده باشد در غیر اینصورت این سوالات شبهه نامیده میشوند و ممکن است مطرح کننده آن عناوین دیگری بخود گیرد و تبعات دیگری برایش تعریف شود که شایدسخت بتوان از آن خلاص شد.

2-مسائل جدید و علمای همه چیز دان: ماهیت علم در حوزه گذشته گرا است و اینکه همه چیز در گذشته گفته شده است و یک روحیه همه چیز دانی در پیروان ایجاد میکند، این روحیه همه سینه به سینه از نسلی به نسل دیگر منتقل میشود و حوزویان معمولا میگویند محتوا نزد ماست و ممکن است در نهایت برخی از روحانیان خوشفکر معتقدند باشند باید در شکل ارائه مطالب تغییراتی را مطابق با ذائقه و شرایط مخاطب ارائه داد، اینکه دانشگاه علمی برای ارائه ندارد و فقط قالب خوبی دارد مساله ای است که فراوان به آن اشاره میشود، این نکته باعث میشود مسائل جدید را در قالب پرسش ها و شبهات ساده در نظر بگیرند که طبیعتا به همه این پرسش ها هم قرن ها پیش پاسخ داده شده است این نگاه ساده به مسائل باعث شده است که علما علاقه ای به مطالعه دیدگاه ها و مسائل جدید نداشته باشند و همین مساله است که روحانیون را در شناخت مسائل جدید کُند میکند. درک و شناسایی برخی از مسائل نیاز به مدتها تحقیق و پژوهش دارد و این در حالی است که علما نیازی نمی بینند در این زمینه تحقیقی کنند. همین نگاه سبب میشود تا در زمینه سوالات ساده انگاری صورت گرفته و هرگز به مسائل جدی تبدیل نشوند.

3-روشنفکران و تولید مساله برای علما: دیالکتیک عین و ذهن است که تولید جدید را بدنبال دارد از این رو اگر تصور دقیقی از واقعیات وجود نداشته باشد علوم اسلامی در حد تکرار پیش خواهد رفت، یکی از کارکردهایی که علما برای خود تعریف میکنند تفسیر متن است، علما مسائل جدید را به متون ارائه میکنند و پاسخ را از متون دینی استنباط میکنند، زمانی که شناخت دقیقی از این مسائل وجود نداشته باشد طبعا سوالاتی به متن عرضه نخواهد شد و در نتیجه پاسخ و تولیدی نیز در میان نخواهد بود. نقاط ضعف علما در مساله شناسی، نقطه قوت روشنفکران است. نگاهی به تاریخ معاصر نشان از آن دارد که روشنفکران در تولید مساله برای علما پیشتاز بوده اند و اقتضائات زمان را بهتر از حوزویان درک کرده اند در هر دوره ای ارتباط خوبی بین روشنفکران و علما برقرار شده است تولید علم دینی وضعیت بهتری داشته است.