زنگان-کانون وبلاگ نویسان جوان زنجان

وبلاگ جنگ نرم نوشت

جنگ نرم، راهبرد کنونی آمریکا و متحدان او در مقابله با جمهوری اسلامی ایران است. این پروژه، حوزه­ها و ابزارهای مختلفی دارد. یکی از ابزارهایی که نقش مهمی در پیشبرد پروژه جنگ نرم علیه ایران دارد، شبکه جهانی اینترنت است. در محیط اینترنت یکی از پدیده­های مهمی که بسیاری از کاربران را جذب کرده است، شبکه­ های اجتماعی مجازی همچون فیس­بوک، توئیتر، یوتیوب و... هستند.در ادامه بیشتر بخوانید...

-----------------------

در میان این شبکه­ ها، پایگاه فیس­بوک از ویژگی­های خاصی برخوردار است و زمینه ارتباط چندجانبه فرد را با ابزارهای نوشتاری، صوتی و تصویری فراهم می­کند که به­تبع این، می­تواند نقش مهمی در ترویج شاخص­های جنگ نرم داشته باشد.

بنابراین این تحقیق، با روش تحلیل محتوا و استفاده از تکنیک نمونه­گیری100 صفحه فارسی فیس­بوک طی یک دوره زمانی چهارماهه بررسی شده تا مشخص شود پایگاه فیس­بوک چگونه در جنگ نرم نقش ایفا می­کند و بیشتر چه شاخص­ها و مؤلفه­هایی از جنگ نرم را توسعه می­دهد.

آمریکایی ­ها در جهت عملیاتی­ کردن جنگ نرم علیه جمهوری اسلامی ایران، طی سال­های اخیر از ابزارهای مختلفی استفاده کرده­اند. اینترنت به ­عنوان رسانه­ای با قابلیت انتشار محتوای صوتی، تصویری و متنی، نقش مهمی در جنگ نرم آمریکا علیه کشورهای هدف و از جمله علیه جمهوری اسلامی ایران داشته است.

یکی از فضاهای معروف اینترنت، شبکه­های اجتماعی مجازی است که توجه زیادی را به خود جلب کرده­اند. می­توان گفت این شبکه­ها در حال حاضر تا حد زیادی مساوی با اینترنت تلقی می­شوند.

پدیده اینترنت و شبکه­های اجتماعی موجود در آن، جزو دستاوردهای علمی پژوهشی غرب و آمریکا محسوب می­شود و امروزه شبکه‌های اجتماعی بزرگ و پرطرفداری همچون فیس­بوک، توئیتر و یوتیوب رسانه‌های آمریکایی هستند. اساساً هویت این پدیده با فرهنگ آمریکایی پیوند خورده است.

با توجه به فراگیر شدن استفاده از اینترنت در جامعه ایران و عضویت پررنگ ایرانیان در شبکه­های اجتماعی مجازی، بررسی اینکه شبکه­های اجتماعی مجازی چه معانی و محتوایی را به فرد منتقل می­کنند و این معانی و محتوا چه نسبتی با ارزش­های اسلام و نظام جمهوری اسلامی دارند، ضرورت محسوب می­شود. اولین گام در این راه، شناخت بیشتر این پایگاه­ها و تهدیدات فرهنگی آن­ها و سپس چاره­اندیشی برای مقابله با این تهدیدات به­ویژه در بین قشر جوان و مذهبی جامعه است.

این موضوع در ارتباط با خانواده­های نیروهای مسلح و پاسدار که باید حافظ ارزش­های دین و انقلاب باشند، اهمیتی دوچندان دارد که در مرحله اول، همان جلوگیری از تهدیدات فرهنگی و اعتقادی است و در مرحله دوم، توجه به بعد جاسوسی اینترنت و به­ویژه شبکه­های اجتماعی مجازی است. از آنجا که این شبکه­ها از حمایت دولت آمریکا برخوردارند، بدیهی است که در قبال این حمایت باید یاری‌دهنده سیاست­های آمریکایی باشند.

 در بین شبکه ­های اجتماعی مجازی، شبکه فیس­بوک یکی از پرطرفدارترین شبکه­ هاست. برمبنای آخرین آمار تعداد افراد عضو فیس‌بوک از مرز 900 میلیون نفر گذشته است. به تبع این، درصد حضور ایرانیان در این پایگاه نیز افزایش یافته است؛ اما مهم­تر از این ارقام اینکه فیس­بوک در مقایسه با یوتیوب و توئیتر محیطی با قابلیت­های چندگانه است و فرد در این محیط یک سوژه منفعل نیست، بلکه این محیط با قابلیت­های موجود، کنش و تحرک فرد را در ابعاد مختلف برمی­انگیزد. شاید این ویژگی­ها سبب جذب بیشتر افراد می­شود. بر این اساس، در این تحقیق، نقش پایگاه فیس­بوک را به صورت موردی در جنگ نرم بررسی می­کنیم. جنگ نرم می­تواند در حیطه­های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، امنیتی و... تجلی یابد.

پرداختن به­هر یک از این حوزه­ها نیازمند پژوهش مستقلی است. در این مقاله به­دنبال این هستیم که با استفاده از روش مطالعه تحلیل محتوا، به این سؤال پاسخ دهیم که صفحات فارسی فیس­بوک چه نقشی در حوزه سیاسی جنگ نرم ایفا می­کند؟

فرض اولیه اینکه فیس­بوک فارسی نقشی مهم در حیطه سیاسی جنگ نرم دارد و انگاره­های زیادی را در تقابل­سازی نگرش­ها و باورهای اعضا نسبت به انقلاب و جمهوری اسلامی منتشر می­کند.

در این پژوهش، متغیر اصلی، شبکه اجتماعی فیس­بوک و متغیر وابسته، شاخص­های جنگ نرم است که در ادامه، تعریف و عملیاتی شده­اند. هدف از انجام پژوهش است که ببینیم در زمان کنونی کدام شاخص­ها و متغیرهای جنگ نرم در فیس­بوک تقویت می­شود و اساساً گرایش و نگرش کنونی جبهه ضدانقلاب در فیس­بوک برای مقابله با انقلاب و نظام، چه سمت‌وسویی را دنبال می­کند؟

با انجام این بررسی تا حدودی نگرش­های کلان حاکم بر جبهه ضدانقلاب در مواجهه با جمهوری اسلامی مشخص می­شود.

الف) مفهوم­شناسی

1- فضای سایبری

«دیوید بل»، یکی از نظریه­پردازان رسانه­های مجازی، معتقد است تعریف فضای سایبر پیچیده است. وی سه تعریف هم­پوشان از فضای سایبر ارائه می­کند: اول تعریف فضای سایبر از دیدگاه سخت­افزار یعنی شبکه­ای جهانی از رایانه­ها که از طریق زیرساخت­های ارتباطی به هم متصل شده­اند و اشکال گوناگون تعامل میان کنش­گران دور از هم را تسهیل می­سازند.

دوم: فضای سایبر را می­توان به عنوان فضایی خیالی بین رایانه­ها تعریف کرد که در آنجا افراد ممکن است خودهای جدید و دنیاهای جدیدی بسازند. فضای سایبر مجموع سخت­افزار و نرم­افزار و همچنین مجموعه­ای از تصویرها و ایده­هاست. سوم: تعریف فضای سایبر بر مبنای ماهیت کاری آن به معنای بازنمایی­کننده نوعی تلاقی میان عناصر مادی و نمادین است که بسته به نوع استفاده هر فرد، ارزش­های متفاوتی را بروز می­دهد.

«مایکل بندیکت» نیز در تعریف خود می­گوید: فضای سایبر یک جغرافیای ذهنی عام است که در مقابله با اجماع و انقلاب، اصول و تجربه ساخته می­شود، قلمروی که مملو از داده­ها، کذب­ها، مواد ذهنی و خاطرات طبیعت، با یک میلیون صدا و دو میلیون چشم در یک هماهنگی ساکت و نامرئی نسبت به تحقیق، انجام معامله، سهیم شدن در رؤیاها و مشاهده ساده است.
2- شبکه­ های اجتماعی مجازی

وارد شدن مفهوم شبکه به ادبیات رایج جامعه و سیاست، ناشی از تحولات عصر اطلاعات است. اختراع ابزارهای ارتباطی و اطلاعاتی طی قرن بیستم، به­شکل دادن جامعه اطلاعاتی انجامید و جامعه اطلاعاتی سبب گسترش زندگی شبکه­ای شد.

در جامعه ارتباطی و اطلاعاتی کنونی، اطلاعات، بخش جدایی‌ناپذیر تمامی فعالیت­های انسان است و همه فرایندهای زندگی فردی و جمعی مستقیماً توسط فناوری اطلاعات شکل داده می­شود و در ادامه هر سیستمی که از تکنولوژی اطلاعات استفاده می­کند، به منطق شبکه­سازی گرایش می‌یابد.

بنابراین شبکه با استفاده از فناوری اطلاعات در همه انواع فرایندها و سازمان­ها تحقق عینی پیدا می­کند. به­عبارتی انقلاب اطلاعات، ظهور «جامعه شبکه­ای» را امکان­پذیر می­کند. در حالی که شکل شبکه­ای سازمان اجتماعی در دیگر زمان­ها و مکان­ها نیز وجود داشته است، الگوی نوین فناوری اطلاعات، بنیان مادی گسترش فراگیر شبکه را در سراسر ساختار اجتماعی فراهم کرده است.[7] به گفته «ایمانوئل کاستلز»، نظریه­پرداز معروف جامعه اطلاعاتی، شبکه مجموعه­ای از نقاط اتصال یا گره­های به­هم پیوسته است. نقطه اتصال یا گره، نقطه­ای است که در آن، یک منحنی خود را قطع می­کند.

اینکه نقطه اتصال چه چیزی است، مشخصاً به­نوع شبکه­های مورد نظر بستگی دارد. شبکه جریان مالی جهانی از نقاط اتصال بازارهای بورس و مراکز خدمات جانبی پیشرفته آن­ها تشکیل شده است. همچنین در شبکه­ سیاسی حاکم بر اتحادیه اروپا، شوراهای ملی وزیران و کارگزاران بلندپایه اروپایی نقاط اتصال محسوب می­شوند.[8]

به‌طور کلی، واژه «شبکه» را می‌توان به هر مجموعه یا سیستم درون‌پیوندی نسبت داد که هدف آن، به اشتراک گذاشتن یک قابلیت یا توانایی بین دو یا چند نظام در محدوده مکان و زمان است و در حالت مطلوب، محدودیت مکانی و زمانی ندارد. می‌توان این­گونه گفت: شبکه، مجموعه‌ای است از اشیا یا دستگاه‌ها مانند: تلفن، فکس و رایانه که به هم متصلند.

گسترش فناوری اطلاعات سبب توسعه ارتباطات شده و این گسترش ارتباطات با ابزارهای نوین اطلاعاتی سبب می­شود تا در حوزه درون‌متنی فناوری اطلاعات یعنی در حوزه مجازی هم بین کاربران، شبکه ایجاد شود و شبکه­های اجتماعی مجازی به­وجود آیند.

شبکه‌های اجتماعی مجازی، نقاط اتصال کاربران اینترنتی با یکدیگر است. این شبکه­ها در قالب وبگاه و سایت اینترنتی، محیطی را فراهم می­کنند که کاربران می­توانند علاقه­مندی­های خود را با استفاده از نمادهای متنی، صوتی و تصویری در آن­ها بارگذاری کرده و در مورد این محتویات با یکدیگر گفت‌وگو کنند. به­طور خلاصه شبکه­های اجتماعی مجازی عبارتند از: جامعه‌ای برخط (آنلاین) که کاربران آن، مجاز به اشتراک اطلاعات، تصاویر، فیلم‌ها، نرم‌افزارها و...، برقراری ارتباط با دیگران و کشف نشانی ارتباط افراد جدید هستند. چنین شبکه‌های اجتماعی محیطی هستند که در آن، اعضا با مشارکت و همفکری و با استفاده از برنامه‌ها، به ساختن محتوای وب می‌پردازند.
این شبکه­ ها مدت کمی بعد از اختراع رایانه در دهه 1950 شکل گرفتند. آرپانت، نظام‌های تابلوی اعلانات (BBS)، و CompuServe نخستین شبکه­های اجتماعی مجازی هستند که تا دهه 1980 شکل گرفتند.[9] با عمومیت یافتن اینترنت در سال 1990 پایگاه‌های گوناگون راه‌اندازی شدند، اینترنت وارد عرصه زندگی عمومی مردم شد و پایگاه‌های تجاری، دانشگاهی و آموزشی، در سراسر وب رواج یافت تا اینکه شبکه­های اجتماعی امروزی همچون فیس­بوک (در سال 2004)، یوتیوب (در سال 2005)، توئیتر (در سال 2006) و بسیاری از شبکه­های اجتماعی دیگر راه افتادند و امروزه میلیون­ها فرد از سراسر جهان را در محیط مجازی گرد هم آورده­اند.

3- فیس­بوک

فیس­بوک شبکه اجتماعی مجازی است که بنا به اظهارات مؤسسان آن، به افراد کمک می­کند تا با دوستان، اقوام و همکاران خود ارتباط مؤثرتری برقرار کنند. فناوری این شبکه با الگوبرداری دیجیتالی از ارتباطات اجتماعی افراد حقیقی ایجاد شده است. در این شبکه، کاربران می­توانند با ایجاد پروفایل (صفحه اطلاعات شخصی کاربر) و در معرض دید قرار دادن آن برای دوستان خود، با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. علاوه بر آن، کاربران می­توانند دوستان خود را اضافه کنند و برای آن­ها پیغام بفرستند. آن­ها همچنین می­توانند به شبکه­های سازمان‌یافته دانشگاه، محل کار و مدرسه بپیوندند. به­عبارتی فیس­بوک محیط مجازی است که در آن، کاربران اینترنتی با استفاده از متن و تصویر، ایده­ها و علایق خود را ارائه می­دهند، با دوستان خود گفت‌وگو می­کند، ابراز احساسات می­کنند و تمامی این موارد را به­اشتراک یعنی در معرض نقد و نظر قرار می­دهند. این شبکه دارای بخش­ها و قابلیت­های مختلف و زیادی است که مهم­ترین آن­ها معرفی می­شود:[10]

1-3- دوستان­(Friend): کاربر و سایر افراد در این بخش می­توانند نام و عکس دوستان خود را مشاهده کنند، دوست­یابی کنند، دوستان خود را طبقه­بندی کنند و اطلاعات خاصی را برای آن­ها ارسال کنند. کاربر همچنین می­تواند از مشاهده پروفایل خود توسط فرد دیگر جلوگیری کند. با این کار، تمام روابط کاربر با فرد مورد نظر قطع می­شود.

2-3- شبکه­ها­(Networking)، گروه­ها­(Groups) و صفحات­­(Pages)؛ این بخش از فیس­بوک نشان­دهنده وجه اجتماع مجازی این شبکه است و دارای شبکه­ها، گروه­ها و صفحات مختلفی است که کاربر می­تواند به آن­ها بپیوندد و همچنین خود به همراه دوستان، گروه­های دلخواه را ایجاد کند. گروه­ها برای برگزاری مباحث و رویدادها به­وجود می­آیند و به افراد این امکان را می­دهند که به­صورت آنلاین­(برخط) با یکدیگر گفت‌وگو کنند. صفحات نیز توسط افراد و شرکت­ها به­وجود می­آیند و به کاربران این امکان را می­دهد که طرفدار، فرد، محصول، خدمات یا عقیده­ای خاص شوند.

3-3- پروفایل­(Profil)؛ ورودی اصلی کاربران در فیس­بوک است و هویت فرد در شبکه را نمایش می­دهد.

4-3- فیلم­(Videos)؛ در این بخش، کاربران می­توانند فیلم­های خود را از طریق تلفن همراه بارگذاری کنند.

5-3- رویدادها(Events)؛ از طریق این بخش، اعضای فیس­بوک می­توانند رویدادهای پیش­رو در درون گروه خود را به­اطلاع یکدیگر برسانند یا برای آن برنامه­ریزی کنند.

6-3- علایق(Likes)؛ در این بخش کاربر می­تواند علایق خود را در مورد موسیقی، فیلم، رشته ورزشی و... برای سایر دوستان خود بیان کند.

7-3- تگ­کردن؛ این قسمت یکی از بخش­های پرکاربر فیس­بوک است که در آن اگر یکی از کاربران، عکس یا فیلمی را پسندید، می­تواند با تگ­کردن روی آن، درباره آن با دوستان خود صحبت کند و آن را به اشتراک گذارند.

8-3- چت­(Chat)؛ در این قسمت کاربر می­تواند با یک یا چند نفر از دوستان خود به­طور هم­زمان گفت‌وگو کند.[11]

4- جنگ نرم

معنای ساده و جوهری جنگ، تحمیل اراده بر حریف است به­گونه­ای که حریف رفتار مطلوب و مورد نظر کشور حمله کننده را در پیش گیرد. این کار در جنگ سخت با استفاده از حمله نظامی، قتل و کشتار و خلاصه، اقدامات خشونت­آمیز انجام می­شود؛ اما در جنگ نرم، دشمن از ابزارهای غیرخشونت­آمیز همچون تبلیغات منفی و رواج شایعات، مقابله با ارزش­ها و اعتقادات، نفوذ و... بهره می­گیرد. در یک تعریف آمده است: «جنگ نرم عبارتست از گونه­ای از ستیزش که در آن، بازیگر عامل به جای مقابله با جریان قدرت، سلامت و اثر قدرت حریف را با هدف قرار دادن منبع و محافظ قدرت آن تحت تأثیر قرار می­دهد.»

در این رویکرد، اقدامات داخلی یعنی تحولاتی که در محیط داخلی بازیگر هدف رخ می­دهد، به مراتب از اقدامات بیرونی مؤثرتر هستند و جنگ فرهنگی، جنگ اجتماعی و تعارض اعتقادی از جمله مصادیق جنگ نرم هستند. در جنگ فرهنگی، مبادی و اصول فرهنگی به عنوان منبع قدرت بازیگر هدف قرار می­گیرد

. با تضعیف منابع مهمی چون اعتقادات، باورها، اصول رفتاری و یا عرف­های سازنده حاکم بر جامعه، بازیگر به‌شدت آسیب­پذیر می‌شود و نمی‌تواند قدرت بیشتری تولید کند و یا کاربرد مؤثر قدرت در اختیارش نیست. در جنگ اجتماعی، بازیگر عامل، سیاست­هایی را به کار می­گیرد تا اعتبار قدرت سیاسی نزد مخاطبان آن مخدوش شود و در نتیجه، سرمایه اجتماعی بازیگر هدف، تضعیف شود یا زوال یابد. این جنگ در حوزه داخلی بازیگر هدف، عدم مشروعیت آن را دنبال می­کند و در حوزه خارجی به­دنبال تخریب وجهه هدف در سطح بین­المللی و انزواسازی آن است. مبادی اعتقادی مهم­ترین نقش هویتی و محافظتی را به­ویژه در یک کشور اسلامی ایفا می­کنند.

بنابراین یکی از مهم­ترین مصادیق جنگ نرم، تلاش برای آسیب رساندن به حریف از طریق حمله به این باورهاست. این حمله به دو شکل است: یکی استحاله اعتقادی و دیگر تغییر اعتقادات. ماهیت این جنگ، نرم­افزارگرایی است و در قالب­های مختلفی اعم از جنگ سایبری، فرهنگی، اعتقادی، مجازی، روانی و... رخ می­نماید.[12] برای مطالعه بیشتر می توانید به این لینکمراجعه کنید .ممنون

منبع:

جمع آوری ،گرد آوری : وبلاگ جنگ نرم www.jnarm.blogfa.com

نقش شبکه­های اجتماعی مجازی در جنگ نرم/حمزه عالمی چراغعلی، بصیرت، 91/11/17