کانون وبلاگ نویسان جوان زنجان | دوشنبه, ۱۳ مرداد ۱۳۹۳، ۰۷:۰۸ ق.ظ
این کتاب پیشنهاداتی خلاقانه به فیلمسازان،قصه نویسان،نمایش نامه نویسان و مربیان تربیتی ارائه میکند.
به گزارش سایت زنگان، طبق روال سایت زنگانبه منظور ارتقای سطح بینش مخاطبان خود هر هفته کتابی را معرفی مینماید که این هفته کتاب پر محتوا و کاربردی" ایده پردازی برای فرهنگسازی" را به مخاطبان عرضه مینماید.

مشخصات کتاب:
ایده پردازی برای فرهنگسازی
دکتر حسن بنیانیان
انتشارات سوره مهر
چاپ سوم/ 1388ش/ 2500نسخه
پالتویی/208ص/ شومیز
شابک: 9ـ504ـ506ـ964ـ978
قیمت: 3200تومان
نویسندة کتاب به این نکته اشاره میکند که در کنار فراهم بودن محیط لازم برای تولید اثر هنری، داشتن ایدههای نو و مؤثر و منطبق با گرایشهای دینی و انسانی، اهمیت حیاتی دارد. مفاهیم عمیقاً انسانی و اخلاقی اسلام، زمینة گستردهای برای بارور کردن ذهن هنرمندان است اما مشکل در بیان ملموس و اثرگذار آنهاست. بنیانیان معتقد است که «ما یک معضل بزرگ داریم؛ اینکه مفاهیم بلند ارزشی در اسلام، برای ما بسیار ذهنی و دستنیافتنی تلقّی میشود زیرا میگوییم که اصل دین و قرآن نازل شده و نمیشود آن را به صورت ساده و قابل فهم و هضم درآورد. حتّی روحانیون هم که این مطالب را مطرح میکنند، در بیان آنها هم این مفاهیم برای انسان دستنیافتنی جلوه میکند و طوری حرف میزنند که فقط خواص را مخاطب خود میدانند، آن هم بعد از چهلسالگی!»
اما ادیان الهی و مخصوصاً اسلام، برای این نازل شدهاند که مردم را در این دنیا به مسیری هدایت کنند که هم دنیایشان تأمین بشود و هم آخرتشان. اسلام برای همة شئون زندگی فردی و اجتماعی در تمام سطوح سنی راهکار دارد و اگر قرار باشد این راهکارها برای مردم عادّی، قابل دسترس و فهم و اجرا نباشند، فایدة اسلام چیست؟ به قول نویسندة کتاب، «مثلاً جوانی که در بیستسالگی میخواهد ازدواج کند باید با همین راهکارها و دستورات اسلامی به قطعیت در تصمیمش برسد. حال چگونه با بیان کلّی و دستنیافتنی از دین میتواند تصمیمی منطبق بر دستورات دینی بگیرد؟ در این میان، آن معارف دینی را باید با تمثیلها و نمادپردازی برسانیم به تصمیمگیری یک جوان در شرایط روز».
بخشی از این خلأ موجود میان راهکارهای اسلام و کاربردی شدن آنها در جامعه را باید با هنر پُر کرد. کتاب «ایده پردازی برای فرهنگسازی» که مجموعهای گردآمده از درسهای گفته شده در کارگاههای آموزشیرویش است، مدعی چنین رسالتی نیست که بخواهد این خلأ را پُر کند اما راه را به هنرمندان جوانی که میخواهند داستان بنویسند یا فیلم کوتاه بسازند، نشان میدهد و آنان را به عمق جامعه و به لایههای مختلف فرهنگی میبرد و نشانشان میدهد که این جامعه و این فرهنگ، در کجاها مشکل دارد و چه معضلاتی به وجود آمده و چرا. این، کتاب سرنخهاست.
بنیانیان درباره پدید آمدن این کتاب میگوید: «چون این خلأ را حس میکردم، خودم راه افتادم در استانها در قالب طرح رویش، گفتم جلسة اول را خودم میخواهم تدریس کنم. در این کلاسها به جای حرفهای کلّی زدن، شروع کردم تجربیاتی را که طی سالها و در موقعیتهای گوناگون به دست آورده و در ذهن داشتم، بیان کنم. گفتم این ارزشی که در فرهنگ ما هست و بر آن تأکید میکنیم، مصداقش را من به این صورت دیدهام. شما اینها را پردازش کنید برای مثلاً یک فیلم کوتاه یا یک داستان. بعد از آنکه ما این دوره را در استانها تمام کردیم و این بحثها مطرح شد، دوستان گفتند از این کلاسها خیلی استقبال شده و خوب است محتوای آنها تبدیل به کتاب شود. که شد این کتاب.»
کتاب ایده پردازی برای فرهنگسازی در شش بخش تنظیم شده است. بعد از مقدمه، اولین بخش به هنر و هنرمند اختصاص دارد و موضوعاتی همچون نسبت فرهنگ با هنر، تأثیر هنرمند در فرهنگ جامعه، اصالت هنرمند در هنر سفارشی، درمانگری آثار هنری، مسئلة الگو برای ایدهپردازی، آفات جشنوارهها، توسعه معنویت در هنرمندان و ضرورت علم در عرصة هنر، و... را مطرح میکند. اغلب این موضوعات، مباحث دامنهداری هستند که دغدغة ذهنی دستاندرکاران هنر و تولید آثار و محصولات هنریاند و متأسفانه به آنها کمتر پرداخته میشود در حالی که موضوعاتی اساسی به شمار میروند.
در بخش بعدی کتاب، با عنوان «جایگاه هنرمندان در پیشبرد و توسعة کشور»، با این توضیح که نقش هنرمند، تنها تولید آثاری برای پُر کردن اوقات فراغت نیست، این موضوعات مطرح شدهاند: نقش فرهنگ در پیشرفت و توسعة کشور، شناخت ارزشهای اصیل، افزایش نقش هنرمندان در توسعة کشور، فعالیتهای مخرّب ناشناخته.
در بخش سوم کتاب که دربارة نقش هنر و هنرمند در اصلاح فرهنگ عمومی است، نویسنده موضوعاتی همچون تقویت انگیزة کاری در افراد از طریق محصولات هنری و به ویژه فیلم کوتاه، استفاده از ذخایر فرهنگی در تولید فیلم کوتاه، نشان دادن فاصله بین باورها و رفتارها به قصد اصلاح دیدگاهها و تبیین نتایج گناه، و ضرورت توجه داشتن به منافع کوتاهمدّت در کنار منافع بلندمدّت را پیش میکشد. در این بخش به این موضوع مهم اشاره شده که تحولات فرهنگی، در هیچ کجای دنیا مانند ایران اهمیت ندارد زیرا نظام سیاسی ایران منوط به پشتیبانی اکثریت مردم است و این مردم وقتی از نظام حمایت میکنند که آن را واجد گرایش دینی و مذهبی همهجانبه ببینند و نیز اینکه اهداف آرمانی جامعه، فرهنگی است. ضمن آنکه انقلاب اسلامی، اساساً انقلابی فرهنگی بوده و موفقیتهای نظام نیز به واسطة انگیزههای دینی و فرهنگی جامعه و نخبگان به دست آمده است.
اما از دیدگاه نویسنده از این امکان درست استفاده نشده، به چند علّت: «یکی عدم درک درست و کامل بخشی از مسئولین از مقولة فرهنگ است و دیگر، دامن زدن هر چه بیشتر به نیازهای مادّی در جامعه و سوم، استفاده از درآمد نفت و غافل ماندن از امکانات و داشتههای غنی فرهنگی و هنری، و در نهایت، ضعف مزمن دستگاههای متولّی امر فرهنگ.»
«رسالت هنر در حفظ و انتقال سنّتهای اصیل فرهنگی» عنوان بخش چهارم این کتاب است که به رسالت هنرمند در این زمینه توجه میکند و ایدههایی را برای استفاده در تولید محصولات هنری پیشنهاد مینماید.
در بخش پنجم، نقش هنر در حل مسائل فرهنگ تخصصی ـ در اینجا منظور آموزش و پرورش است ـ مطرح میشود و نویسنده که مدّت زیادی را در آموزش و پرورش مسئولیت داشته، با تأکید بر اهمیت بنیادین نظام تعلیم و تربیت، ایدههای مختلفی در این زمینه به مخاطب ارائه مینماید.
در بخش پایانی هم نویسنده به نقشی که آثار هنری در پیشرفت اقتصادی کشور میتوانند ایفا نمایند، میپردازد. این نقش از طریق فرهنگسازی در حوزة فرهنگ تخصصی اقتصاد صورت میگیرد.
***
کتاب ایده پردازی برای فرهنگسازی، چنان که اشاره شد، کتابِ سرنخهاست و از این زاویه اگر مورد توجه و مداقه قرار گیرد، در بارور شدن ذهن خلاق هنرمندان جوان بسیار مؤثر خواهد بود. در جهان امروز که هر گروه و جریانی مترصد نفوذ و تسلّط بر ذهن نخبگان و بخصوص هنرمندان است، وظیفة دستگاههای فرهنگی و همة دلسوزان فرهنگ دینی و ایرانی است که هوشیاری لازم را به جوانان هنرمند بدهند تا در شناخت راه از بیراه و بازگشت به خویشتن و شناخت هویت اصیل خود، توانمند شوند. این نظر نویسندة کتاب که باید از کلّیگویی دست برداریم و مصادیق و نمونههای ملموس و امروزی را بیان کنیم، دقیق و درست است. به قول او، «یک جوان باید بفهمد که دینداری معنیاش کجاست؟ وقتی ماجرای حر را برای او میگویید، جوان تحت تأثیر قرار میگیرد از آن آزادگی و شجاعت، اما نمیداند که امروز چگونه میتوان حرّ بود. میتوان حرّ بودن در جهان امروز را چنین برایش تبیین کرد که همان وقت که سال سوم دانشگاه صنعتی شریف هستی، و از آمریکا برایت دعوتنامه میفرستند که به جای اینکه انقلاب اسلامی و ملّت خودت را یاری کنی، بیا با ما باش، اگر نه گفتی، حُرّ هستی. به همین سادگی!»
یکی از بهترین فیلمهای جشنوارۀ رویش امسال، فیلمی بود دربارة الگوی صحیح مصرف. آن فیلم بر اساس یکی از ایدههای این کتاب ساخته شده بود:
«یک ایده سادهای بود. در کوچه پس کوچههای جنوب شهر، بچّهها در کوچه فوتبال بازی میکنند، آن وسط هم فاضلاب که از خانهها وارد کوچه میشود. از پشت پنجره هم یکی به اینها دشنام و ناسزا میدهد که بروید خانههایتان، بعد از ظهر است، میخواهیم بخوابیم. چند قدم آن طرفتر، یک دبیرستان است که درِ آن قفل خورده. زمین والیبال و بسکتبال هم دارد. کسی به این فکر نمیکند که درِ آن دبیرستان را باز کند تا این بچّهها بروند آنجا بازی کنند. فیلم کوتاهی که بر این اساس ساخته شده، ماجرایش در کردستان میگذرد. آخرش یک دیوانه میآید توپ را بر میدارد و میزند به هوا و توپ درست میافتد در حیاط مدرسه! بچهها دنبال توپ که میروند میبینند حیاط مدرسه، زمین بازی است و همان جا بازی میکنند.»
کتاب ایده پردازی برای فرهنگسازی یک کتاب کلاسیک نیست اما توانسته است با مخاطبان خود ارتباط خوب و نسبتاً عمیقی برقرار کند و آثار این ارتباط به مرور در محصولات فرهنگی و هنری تولیدشده توسط هنرمندان جوان آشکار خواهد شد؛ مثل همین نمونة بالا. شاید یکی از علل موفقیت این کتاب، همین غیرکلاسیک بودن آن باشد زیرا با روحیة جوانان سازگاری بیشتری دارد. اما باید گفت که خود فکر «ایده پردازی برای فرهنگسازی» یک ایده نو بوده است و احتمالاً با در نظر داشتن این موضوع که امروز بیش از هر چیز، به «چریک فرهنگی» احتیاج داریم تا با کمترین هزینه و نیرو، بیشترین تأثیر و نتیجه حاصل شود.
حسن بنیانیان، متولد1332ش. شهر اصفهان و دارای تحصیلات مهندسی ساختمان؛ کارشناسی ارشد برنامهریزی توسعۀ اقتصادی و دکترای مدیریت دولتی میباشد و تاکنون علاوه بر تدریس، سمتهایی از جمله رئیس نوسازی مدارس استان اصفهان؛ رئیس سازمان برنامه و بودجۀ اصفهان؛ مشاور امور مناطق سازمان برنامه و بودجۀ کشور؛ معاون وزیر آموزش و پرورش و رئیس سازمان نوسازی مدارس کشور؛ معاونت فرهنگی، آموزشی و پژوهشی سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور؛ عضو شورای مشورتی شورای انقلاب فرهنگی؛ عضو شورای هنر شورای انقلاب فرهنگی؛ عضو کمیتۀ فرهنگی شورای تشخیص مصلحت نظام و... را عهدهدار بوده است. وی از سال 1380ش. به عنوان ریاست حوزۀ هنری سازمان تبلیغات اسلامی مشغول به فعالیت میباشد. از تألیفات وی میتوان از کتابهای «فرهنگ توسعه» (خط مشیگذاری در فرهنگ توسعه)؛ «فرهنگ در مدیریت توسعۀ اسلامی» و مقالاتی چون «پیوست فرهنگی؛ کلید رفع مظلومیت از فرهنگ»؛ «بوروکراسی؛ آثار و پیآمدها»؛ «آسیبشناسی انقلاب اسلامی» و... نام برد. این گزارش بر اساس مصاحبهای که با ایشان انجام گرفته، تنظیم شده و تمام نقل قولهایی که از ایشان در این متن ذکر شده، برگرفته از همان مصاحبه است.